Wysypka to dość częsta dziecięca przypadłość – może pojawić się nawet u noworodka, niedługo po narodzinach. Choć w większości przypadków bywa niegroźna, to jednak warto skonsultować ją z lekarzem, szczególnie jeśli pojawia się u najmłodszych. Sprawdź, czym tak naprawdę jest wysypka, czego może być objawem i gdzie zwykle zlokalizowane są zmiany skórne.

---

Z artykułu dowiesz się:

• czym jest wysypka u dzieci i kiedy może się pojawić?
• jakie są najczęstsze przyczyny pojawienia się wysypki u dzieci?
• jakie są najpowszechniejsze rodzaje wysypek?
• jakie objawy towarzyszące wysypce powinny skłonić do wizyty u lekarza?
• jak dbać o skórę dotkniętą wysypką?

---

Wysypka u dzieci – czym tak naprawdę jest?

Czerwone plamki występujące miejscami lub swędząca wysypka na całym ciele to bardzo częste przypadłości wieku dziecięcego. Skóra najmłodszych jest delikatna i wrażliwa, co czyni ją podatną na różnego rodzaju zmiany skórne. Wysypka u dzieci jest więc rodzajem reakcji skóry na różnego rodzaju czynniki – zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne.

U niemowląt, podobnie jak u starszych dzieci i dorosłych, skóra składa się z kilku warstw: tkanki podskórnej, skóry właściwej oraz naskórka. Są one jednak znacznie cieńsze u małych dzieci, a dodatkowo naturalny płaszcz hydrolipidowy nie funkcjonuje jeszcze w pełni. Właśnie dlatego na ciele dziecka mogą często pojawiać się wysypki – nie tylko w przebiegu chorób zakaźnych, ale także reakcji alergicznych czy podrażnień.

Najczęstsze przyczyny wysypki u dzieci

Wiele czynników może powodować wysypkę na skórze lub błonach śluzowych u małych dzieci. Do najczęstszych przyczyn występowania zmian skórnych u najmłodszych zalicza się:

• pieluszkowe zapalenie skóry – u niemowląt długotrwały kontakt skóry z wilgotną pieluchą może prowadzić do podrażnień i wysypki w okolicach pieluszkowych,
• reakcje alergiczne – kontakt z niektórymi alergenami (białko mleka krowiego, roztocza kurzu domowego, pyłki roślin) może powodować tzw. wysypkę alergiczną, której często towarzyszy uporczywy świąd, zaczerwienienie i nadmierna suchość skóry na różnych częściach ciała,
• atopowe zapalenie skóry (wysypka atopowa) – to przewlekła choroba o charakterze zapalnym, która powoduje, że skóra niemowlęcia w reakcji na różne czynniki (alergeny, zanieczyszczenia powietrza, stres) staje się sucha i zaczerwieniona, a zmianom towarzyszy intensywny świąd,
• ukąszenia owadów – zmiany po ugryzieniach owadów mogą przybierać różne formy, a jedną z nich są swędzące krostki,
• infekcje wirusowe – wysypka wirusowa pojawia się zwłaszcza w przebiegu chorób, takich jak ospa wietrzna, rumień zakaźny, wirusowa choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (bostonka) czy rumień nagły, tzw. „trzydniówka” wywoływana przez wirusy Herpesviridae HHV-6 i HHV-7,
• trądzik niemowlęcy – to czerwona wysypka grudkowa, która pojawia się głównie na twarzy dziecka w pierwszych tygodniach lub miesiącach życia. Spowodowana bywa najczęściej przenikaniem matczynych hormonów do organizmu dziecka poprzez łożysko.

Jak rozpoznać rodzaj wysypki u dziecka?

Pamiętaj, że wysypka sama w sobie nie jest chorobą, a jedynie objawem – informacją, że w organizmie zachodzą określone procesy. O ile może być ona fizjologiczna, jak np. trądzik niemowlęcy, który w większości przypadków ustępuje samoistnie, to jednak nie powinno się lekceważyć żadnych zmian skórnych u najmłodszych. Warto zatem wiedzieć, jakie rodzaje wysypki najczęściej występują u niemowląt i małych dzieci – to pozwoli wstępnie rozpoznać przyczynę i ułatwi opisanie dolegliwości lekarzowi:

• wysypki grudkowe – mówi się o nich, gdy na powierzchni skóry dziecka pojawiają się wyczuwalne pod palcami grudki. Są nieco wypukłe i najczęściej przybierają odcienie czerwieni lub różu. Może towarzyszyć im świąd, ale w wielu przypadkach nie pojawiają się żadne inne dolegliwości poza wykwitami skórnymi.
• wysypki plamiste – w przebiegu tego rodzaju wysypek nie pojawiają się żadne grudki ani krostki, a plamy znajdujące się na poziomie powierzchni skóry. Najczęściej są czerwone, różowe lub fioletowe.
• wysypki pęcherzykowe – na ciele dziecka występują zmiany skórne o charakterze pęcherzyków wypełnionych płynem (przezroczystym, żółtym lub lekko czerwonym). Często towarzyszy im uporczywy świąd, jednak nie jest to regułą.

Należy również zwrócić uwagę na to, w jakich miejscach występuje wysypka – na klatce piersiowej, twarzy, skórze owłosionej głowy czy w jamie ustnej. W wielu przypadkach lokalizacja zmian ma znaczenie diagnostyczne, dlatego obserwuj swoje dziecko.

Ważne są też inne objawy występujące u dziecka (wysypka może być tylko jednym z nich), takie jak suchość, łuszczenie, rumień, podniesiona temperatura ciała, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, dolegliwości grypopodobne lub niechęć do jedzenia. Nie diagnozuj jednak samodzielnie swojej pociechy – niezwłocznie zgłoś się do poradni podstawowej opieki zdrowotnej. Jeśli u Twojego dziecka nagle pojawiła się czerwona wysypka – swędząca lub sprawiająca dyskomfort, skonsultuj się z lekarzem pediatrą lub alergologiem.

Kiedy wysypka u dziecka powinna zaniepokoić?

W większości przypadków wysypka u dzieci przebiega łagodnie i dość szybko ustępuje bez żadnej ingerencji. Istnieją jednak sytuacje, które wymagają pilnej konsultacji lekarskiej. Zaniepokoić powinny:

• szybkie rozprzestrzenianie się wysypki lub nagła zmiana jej charakteru,
• towarzysząca wysypce wysoka gorączka,
• ból gardła,
• osłabienie i nadmierna senność,
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunka),
• problemy z oddychaniem,
• obecność wykwitów w jamie ustnej, co utrudnia przełykanie i powoduje niechęć do picia lub jedzenia,
• objawy neurologiczne (drgawki, omdlenia).

W takich przypadkach należy jak najszybciej skontaktować się z pediatrą, aby zbadał dziecko, obejrzał wysypkę i wskazał możliwe jej przyczyny. Może się okazać, że niezbędne będą dodatkowe badania, np. diagnostyka laboratoryjna lub testy alergiczne.

Zmiany skórne a pielęgnacja skóry dziecka – co warto wiedzieć?

Pielęgnacja zdrowej skóry dziecka jest bardzo ważna, aby zapobiec pojawieniu się zmian. Nie należy z niej rezygnować również w przypadku wystąpienia wysypki. Jeśli lekarz zdiagnozuje aktywne zakażenie bakteryjne lub reakcję o podłożu alergicznym, zaleci odpowiednie antybiotyki lub leki przeciwhistaminowe dopasowane do wieku dziecka. Jeżeli wysypka jest objawem przewlekłej choroby skóry, specjalista może przepisać również preparaty do stosowania miejscowego, aby złagodzić ból i świąd oraz pozbyć się czerwonych krostek.

Podstawą dbania o delikatną skórę dziecka jest mycie ciała i włosów delikatnymi kosmetykami dostosowanymi do potrzeb wrażliwego naskórka oraz regularne nawilżanie. Stosuj emolienty i kremy nawilżające, szczególnie po kąpieli, aby zapobiegać nadmiernemu przesuszeniu skóry.

Jeżeli przyczyną wysypki są alergie kontaktowe, zadbaj o to, aby dziecko unikało zetknięcia z potencjalnymi alergenami. Zakładaj maluszkowi ubrania z naturalnych i oddychających materiałów, które ograniczą dostęp bodźców zewnętrznych oraz pozwolą zapobiec odparzeniom.

Podsumowanie

Niezależnie od tego czy wysypkę u Twojego dziecka spowodowała alergia, czynniki drażniące czy szkodliwe drobnoustroje, nie bagatelizuj tego typu objawów. Nawet jeśli podejrzewasz, że przyczyna nie jest groźna, umów wizytę w poradni POZ lub alergologicznej. Pamiętaj, że wiele schorzeń może rozwijać się u noworodków i niemowląt bardzo szybko, stanowiąc niebezpieczeństwo dla ich zdrowia i życia. Podczas konsultacji lekarz nie tylko określi możliwą przyczynę pojawienia się wysypki, ale także podpowie, jak zadbać o delikatną skórę Twojego maluszka.

Bibliografia:

• I. Skwara, G. Chodorowska, D. Krasowska, Pokrzywka przewlekła – definicja, podział, diagnostyka, leczenie, „Borgis – Medycyna Rodzinna” 2004, nr 5, s. 205-211.
• Kamil Hozyasz, Ospa wietrzna – choroba o nie zawsze łagodnym przebiegu, „Borgis – Medycyna Rodzinna” 2004, nr 4, s. 167-168.
• P.A. Klimiuk, A. Kuryliszyn-Moskal, Plamica Henocha i Schönleina, „Borgis – Postępy Nauk Medycznych” 2012, nr 2, s. 136-140.